Zmiana biegów w motocyklu. Jak zmieniać biegi wygodnie i szybko?
Ze sprzęgłem czy bez? A może redukcje z przegazówką? Jako fan bezstopniowych skrzyń biegów CVT i dwusprzęgłowego automatu Hondy, dzisiaj opiszę różne metody na zmianę biegów w motocyklach!
Spis treści:
- Standardowa zmiana biegów w motocyklu
- Ruszanie motocyklem
- Zmiana biegu na wyższy podczas jazdy
- Zmiana biegu na niższy podczas jazdy
- Dużo wygodniejszy sposób
- BONUS: Redukcja z przegazówką
- Skrzynie automatyczne i dwusprzęgłowe
Samochodowa skrzynia biegów, a motocyklowa – mimo że spełniają te same funkcje – sporo się od siebie różnią. Przykładowo, w motocyklach stosuje się sekwencyjne skrzynie biegów, gdzie kolejne przełożenia występują po sobie.
System smarowania najczęściej będzie też różny, ponieważ w motocyklach rzadko stosuje się odseparowany układ olejowy dla skrzyni biegów (wyjątkiem będą wybrane modele BMW).
Wracając do meritum: zmiana biegów w motocyklu jest mimo wszystko inna niż w samochodzie. Każdy motocyklista z nieco większym stażem będzie pamiętał pytanie: „A jedyna w górę, czy w dół?”.
Nowoczesne motocykle szosowe i terenowe posiadają jedynkę ” na dole”, a do tego coraz częściej posiadają quickshifter czy asystenta startu.
W tym poradniku znajdziesz informacje o tym:
- Jak zmieniać biegi?
- Wygodniejsza metoda na zmianę biegów w motocyklu.
- Nowoczesne skrzynie biegów i rozwiązania.
Standardowa zmiana biegów w motocyklu
Zmianę biegów możemy podzielić na zmianę z biegu neutralnego (luzu) na bieg pierwszy i ruszanie, zmianę przełożeń na wyższe oraz redukcję. Przy bardzo standardowej technice czynności te będą wyglądały w sposób następujący:
Ruszanie motocyklem
- Z włączonym silnikiem i zamkniętą przepustnicą, wciśnij całkowicie sprzęgło lewą ręką.
- Włącz pierwszy bieg, naciskając dźwignię zmiany biegów stopą. Powinieneś/powinnaś poczuć i usłyszeć kliknięcie, gdy skrzynia biegów wejdzie na bieg.
- Powoli zwalniaj sprzęgło lewą ręką, jednocześnie (ale delikatnie) otwierając przepustnicę prawą manetką, aż motocykl zacznie się toczyć do przodu.
- Gdy będziesz kontynuować otwieranie przepustnicy prawą ręką i motocykl nabierze prędkości, stopniowo zwolnij sprzęgło.
Zmiana biegu na wyższy podczas jazdy
- Zamknij przepustnicę.
- Wciśnij dźwignię sprzęgła.
- Przełącz na wyższy bieg, naciskając dźwigienkę do zmiany biegów lewą stopą. Jak wcześniej, powinieneś/powinnaś poczuć, że skrzynia biegów wchodzi na bieg. Jeśli zwolnisz sprzęgło, a motocykl nie zacznie jechać do przodu, jesteś na luzie między pierwszym a drugim biegiem. Wciśnij sprzęgło i zmień bieg jeszcze raz.
- Powoli zwolnij sprzęgło lewą ręką, jednocześnie ponownie otwierając przepustnicę.
Zmiana biegu na niższy podczas jazdy
- Zamknij przepustnicę.
- Wciśnij dźwignię sprzęgła.
- Przełącz na niższy bieg, naciskając dźwignię zmiany biegów lewą stopą.
- Powoli zwolnij dźwignię sprzęgła lewą ręką.
Tak w dużym skrócie można zmieniać biegi w motocyklu, bez stosowania specjalnie skomplikowanej techniki. Jeśli masz doświadczenie z jazdą samochodem z manualną skrzynią biegów, największą różnicą jest fakt, że biegi w motocyklu ułożone są sekwencyjnie.
Czy jest wygodniejszy sposób na zmianę biegów w motocyklu?
Tak, i to dużo wygodniejszy sposób! Bez względu na to, jakim motocyklem szosowym jeździsz, biegi „w górę” możesz w ławy sposób zmieniać bez używania sprzęgła. To szybka i bardzo wygodna metoda, która nie wymaga specjalnie skomplikowanych umiejętności:
- W trakcie jazdy przyłóż delikatnie siłę pod dźwignię zmiany biegów. Ważne: nie próbuj zmieniać biegu, tylko przyłóż siłę pod dźwignię.
- Z siłą przyłożoną na dźwignię zmiany biegów, szybko (ale precyzyjnie) przymknij przepustnicę. Nie musisz zamykać jej do końca! Wystarczy lekkie przymknięcie i powrót na gaz.
- Bieg powinien sam wskoczyć na wyższy.
Taką metodę zmiany biegów stosowano w sporcie motocyklowym przed popularyzacją quickshifterów. Nie jest ona niebezpieczna dla skrzyń biegów, pod warunkiem że będziesz delikatny/delikatna.
BONUS: Redukcja z przegazówką
Przy spokojnej jeździe i powolnej zmianie biegów, przegazówki (czyli celowe podniesienie obrotów podczas redukcji) nie są potrzebne. Przy dynamicznym hamowaniu i redukowaniu biegów, w redukcji pomaga lekkie podniesienie obrotów.
Nie jest to niezbędne (i uczysz się na własne ryzyko!), ale jeśli masz ochotę nauczyć się czegoś nowego:
- Poćwicz na sucho! Musisz podczas hamowania przednim hamulcem lekko otworzyć przepustnicę, co oznacza, że nadgarstek musi pracować w taki sposób, żeby nie zmieniać siły hamowania!
- Odpal motocykl i pozostaw na biegu jałowym. Spróbuj na postoju wcisnąć przedni hamulec i otwórz lekko, ale dynamicznie!, przepustnicę w taki sposób, żeby nie zmienić siły nacisku na klamkę.
- Jeśli wyszło na sucho – popróbuj w trakcie jazdy. WAŻNE: Trenuj przy niskich prędkościach i delikatnych hamowaniach!
- Możesz ćwiczyć jeszcze w inny sposób: zamknij przepustnicę i wraz z naturalną utratą prędkości, bez użycia hamulca, używaj przegazówki podczas redukowania biegów ze sprzęgłem.
Quickshifter, czyli błogosławieństwo
Pamiętam, jak miałem okazję testować pierwszą generację kontroli trakcji i seryjnego quickshiftera w Ducati Multistradzie 1200. Quickshifter odcinał zapłon na tak długo, że nietrudno było uderzyć głową w zegary, a kontrola trakcji albo nie robiła nic, albo zamyka przepustnicę w środku zakrętu.
Kilka lat później i Ducati posiada jeden z lepszych elektronicznych systemów wsparcia kierowcy na rynku. Zresztą, ciężko powiedzieć, czy w segmencie motocykli szosowych ktokolwiek mocno odstaje.
Quickshifter/downshifter to w moim odczuciu rewelacyjne rozwiązanie. Nowoczesny quickshifter idealnie dobierze obroty i pozwala zmieniać przełożenia bez użycia sprzęgła.
Skrzynie automatyczne i dwusprzęgłowe
Innym ciekawym rozwiązaniem są skrzynie dwusprzęgłowe, ale o nich za chwilę. w skuterach i maxi skuterach najczęściej znajdziesz bezstopniowe przekładnie CVT. CVT kojarzy się z reguły źle, a wizerunkowi tego rodzaju skrzyń biegów nie sprzyjają wyjące, hybrydowe Toyoty (chociaż najnowszej generacji przekładnie CVT posiadają wirtualne przełożenia).
CVT
Samo działanie CVT jest genialnie proste. Za przeniesienie napędu w CVT odpowiadają dwa koła połączone ze sobą pasem, które składają się z dwóch ruchomych stożków. Średnica koła zmienia się, w zależności od tego, czy stożki się do siebie zbliżają, czy oddalają.
Skrzynie dwusprzęgłowe
Honda jest nadal liderem w kwestii zastosowania dwusprzęgłowych skrzyń biegów w motocyklach, a pierwszy modelem z lubianą skrzynią DCT był najnudniejszy motocykl świata – Honda NC700X z 2012 i jej paskudny odpowiednik w postaci Hondy CTX700.
Dwusprzęgłowa skrzynia biegów, która – w uproszczeniu – posiada osobne sprzęgło dla biegów parzystych i nieparzystych. Odpowiedni bieg wybierany jest w zależności od aktualnej potrzeby, a zmiany sterowane są elektronicznie.
W motocyklach Hondy rozwiązanie to nie przyjęło się od razu. Ale wiem po sobie, że każdy, kto z DCT jeździ, do manuala już nie wróci!
Czy w terenie zmienia się biegi inaczej?
Pozostaje ostatni temat, czyli coraz popularniejsza jazda offroadowa. Odpowiedź nie jest prosta. Przy jeździe typu adventure biegi możesz zmieniać jedną z technik opisanych powyżej. Quickshifter w terenie także jest wygodnym rozwiązaniem, a nawet DCT w Hondach serii CRF1000/1100L spisuje się nieźle.
W wyczynowym offroadzie, czyli hard enduro i motocrossie, dużo zależy od preferencji kierowcy. Niektórzy będą zmieniać biegi w szosowym stylu, inni np. bez odpuszczania gazu, z lekkim strzałem ze sprzęgła. Skrzynie biegów w wyczynowych motocyklach hard enduro i MX, tak samo, jak i sprzęgła, na wiele pozwalają.
KTM i Husqvarna od jakiegoś czasu oferują kontrolę trakcji i quickshifter. Tak jak i na szosie, to wygodne rozwiązanie.
Jak zmieniać biegi? Szybko i wygodnie!
Zmiana biegów na motocyklu powinna być szybka, wygodna i nie przysparzać Ci problemów. Nie martw się, jeśli na początku nauki jazdy na motocyklach zmiana biegów nie jest idealnie płynna – wszyscy się kiedyś uczyliśmy.
Psst… dodam tylko, że w internetowym sklepie Inter Motors znajdziesz ogrom części zamiennych do skrzy biegów, manetek, dźwigienek i sprzęgieł. Sprawdź, co z oferty pasuje do Twojego motocykla!
Najczęściej zadawane pytania
Jak zmieniać biegi bez sprzęgła?
Przyłóż delikatną siłę pod dźwignię zmiany biegów i przymknij przepustnicę – bieg powinien sam wskoczyć.
Czy redukować z przegazówką?
Najlepiej potrenuj, zanim to zrobisz. Redukuje się najczęściej podczas hamowania, więc warto nauczyć się robić przegazówkę bez zmiany ciśnienia na klamce przedniego hamulca.
Jak działa quickshifter?
Quickshifter odcina na ułamek sekundy zapłon w momencie, kiedy chcesz wbić wyższy bieg.
Pracuję w branży motocyklowej od 2006 roku, a jeżdżę na motocyklach jeszcze dłużej. Współpracowałem ze wszystkimi mediami motocyklowymi w Polsce, w przeszłości amatorsko ścigałem się w rajdach enduro. W swojej karierze przetestowałem ponad 200 motocykli i jeździłem na 3 kontynentach. Lubię ciężkie, bezsensowne sprzęty, jazdę w trudnych warunkach i wyzwania.