Tarcze hamulcowe w motocyklu. Które wybrać, kiedy przyjdzie czas wymiany?
Tarcze hamulcowe w motocyklu są częścią większego układu, który u podstaw jest bardzo prosty. Jednak uszkodzona lub zużyta tarcza bardzo negatywnie wpływa na bezpieczeństwo motocyklisty. Na rynku jest ogromna oferta akcesoryjnych tarczy hamulcowych do prawie każdego motocykla. Którą wybrać?
- Tarcze hamulcowe dzielą się ze względu na sposób mocowania do felgi (pływające, pół-pływające lub mocowane na stałe).
- Zastosowanie akcesoryjnych tarczy hamulcowych powinno znacząco podnieść osiągi podczas hamowania, ale nie można zapominać o innych częściach układu hamulcowego.
- Zużyte lub uszkodzone tarcze należy natychmiast wymienić.
Wymiana tarczy hamulcowej (lub kompletu tarcz) najczęściej wynika z ich zużycia lub chęci poprawy siły hamowania motocykla. Zużycie określa się na podstawie grubości tarczy, która znajdziemy w książce serwisowej naszego motocykla. Standardowo jest to 3-5 mm. Niższe wartości oznaczają konieczność wymiany.
Drugi z powodów do wymiany, chęć podniesienia osiągów, wymaga poważnego zastanowienia. Układ hamulcowy to kilka elementów i wymiana samych tarcz hamulcowych nie będzie wystarczająca. Należy zastanowić się także nad wymianą płynu hamulcowego, przewodów i klocków.
Tarcze hamulcowe – co musisz wiedzieć?
Tarcze hamulcowe w motocyklu są jednym z kilku elementów układu hamulcowego motocykla, co jest ważne w kontekście serwisowania całego układu – czasami sama wymiana tarczy nie poprawi osiągów. Co ciekawe, tarcze hamulcowe są znane od początku XX wieku i debiutowały przed bębnami hamulcowymi. To jednak te drugie były popularniejsze, aż do lat ‘70. W 1966 roku Honda zaprezentowała legendarną już Hondę CB 750 Four z seryjnie mocowaną tarczą hamulcową z przodu. Zarząd Hondy nie był pewny czy tarcze się sprawdzą i w pierwszej kolejności obok siebie produkował motocykle z tarczą lub bębnem z przodu. Z perspektywy czasu wiemy, że to tarcze hamulcowe „wygrały”.
Jednym z zadań tarczy hamulcowej jest obieranie temperatury wytworzonej w trakcie tarcia. Pod wpływem ciśnienia tłoczek w zacisku wysuwa się i dociska klocek hamulcowy do tarczy, a tarcie sprawia, że motocykl zwalnia. W ogromnym uproszczeniu: ruch naszego motocykla zmieniamy na temperaturę. W zamierzchłych czasach tarcze hamulcowe były żeliwne, a klocki hamulcowe wykonane ze szkodliwego azbestu. Obecnie stosuje się klocki ze spieków organicznych lub klocki sinterowe, a tarcze najczęściej są wykonane z różniących się pomiędzy sobą jakością stopów stali nierdzewnej.
Jakie tarcze hamulcowe do motocykla?
Wybór tarczy hamulcowej determinuje przede wszystkim producent motocykla. Na rynku znajdziemy różne rozwiązania, podzielone w zależności od sposobu montażu do felgi oraz konturu.
System pływający lub standardowe
Jednym z głównych wyróżników jest system montażu tarczy hamulcowej do felgi. Motocykle o mniejszej pojemności, skutery i starsze motocykle często posiadają tarcze hamulcowe mocowane bezpośrednio do felgi koła. Takie rozwiązanie znajdziemy także w niektórych nowoczesnych motocyklach typu chopper/cruiser. Tarcza wykonana jest z jednego elementu i zamocowana bezpośrednio na otworach mocujących felgi. Problem pojawia się przy wyższych temperaturach, które w skrajnych przypadkach mogą odkształcać tarcze. Temperatury są wtedy przenoszone bezpośrednio także na zacisk. Dlatego w tarczach pływający i pół-pływających korzysta się z dwóch elementów.
W przypadku tarczy pływających, pierścień montażowy (często wykonany z innego materiału niż sama tarcza, np. aluminium) mocowany jest do felgi, a element cierny tarczy mocowany jest do pierścienia za pomocą tulejek lub innych rozwiązań. Znacząco poprawia to dystrybucję ciepła, a co za tym idzie osiągi układu hamulcowego. Drugą zmienną jest fakt, że klocek nie przylega idealnie do tarczy. Nawet kiedy układ hamulcowy nie jest załączony, klocek hamulcowy może dotykać tarczy. Dzięki zastosowaniu systemu pływającego jest możliwość na minimalny ruch tarczy w stosunku do klocka, co obniża zużycie.
Istnieje także rozwiązanie pośrednie, czyli tarcze pół-pływające, oraz rozwiązania dedykowane danym producentom motocykli. Co do zasady jednak tarcze dzielą się na pływające i pół-pływające.
Materiały i zastosowania
Większość tarcz hamulcowych w motocyklach wykonana jest ze stopu stali nierdzewnej. Tarcze w motocyklach najczęściej posiadają niewielkie nacięcia, które pomagają w odparowywaniu wody. Największą różnicę znajdziemy w sporcie motorowym, gdzie wykorzystuje się karbonowe tarcze hamulcowe (MotoGP). Te jednak wymagają porządnego rozgrzania, by nadawać się do pracy, dlatego nie nadają się na drogi publiczne.
Tarcze, a klocki hamulcowe
Jak jesteśmy przy tarczach, to warto słowem wspomnieć o klockach hamulcowych do motocykli. Na rynku dostępne są także karbonowe klocki hamulcowe, które w połączeniu z tarczami karbonowymi dają nieosiągalne dla przeciętnej osoby przeciążenia podczas hamowania. Z tego powodu… stosowane są głównie w MotoGP. Dla śmiertelników do wyboru są klocki organiczne lub sinterowe oraz pośrednie rozwiązania. Bardzo często producenci tarcz hamulcowych produkują także klocki, więc w ofercie jednego producenta można znaleźć gotowe rozwiązanie.
Wprawdzie nie jest to naukowa reguła, ale większość mechaników poleci wymianę klocków na nowe podczas wymiany tarcz hamulcowych. Używane klocki „układają” się do starej tarczy i mogą nierównomiernie zużywać się po założeniu na nową (to jak kupowanie używanych butów narciarskich). Grozi to również nieprawidłową pracą układu hamulcowego, a więc ma bezpośredni wpływ na bezpieczeństwo motocyklisty.
Kiedy wymienić tarczę hamulcową w motocyklu?
W pierwszej kolejności, jeśli jej grubość jest mniejsza, niż zaleca to producent. Drugim czynnikiem będą mechaniczne uszkodzenia na tarczy, np. wynikające z wadliwego klocka hamulcowego. Warto zwrócić uwagę także na kształt tarczy. Na stałe mocowane do felgi tarcze potrafią się odkształcić, zwłaszcza w momencie nagłego schłodzenia.
- Przy użyciu mikromierza sprawdzamy grubość tarczy hamulcowej. Jeśli jest mniejsza niż ta zalecana przez producenta, tarcza nadaje się do wymiany.
- Wszystkie mechaniczne uszkodzenia na tarczy kwalifikują ją do wymiany.
- Jeśli motocykl posiada dwie tarcze z przodu, wymieniamy dwie!
Tarcze akcesoryjne a tarcze OEM
W wielu przypadkach układy hamulcowe do motocykli dostarczane są przez zewnętrznych dostawców, takich jak włoskie Brembo albo niemieckie TRW. Na seryjnej tarczy hamulcowej bez problemu znajdziemy informacje o producencie. Z tego powodu nic nie stoi na przeszkodzie, żeby zastosować akcesoryjne tarcze hamulcowe. Jedyne, co musimy zrobić to poszukać modelu z odpowiednim systemem montażowym (producenci akcesoryjnych tarcz i klocków najczęściej proponują kilka rozwiązań).
W internetowym sklepie Inter Motors można znaleźć tarcze hamulcowe do motocykli najpopularniejszych producentów. Wystarczy dobrać odpowiedni produkt, dodać go do koszyka i czekać na kuriera.