Co robi zawór wydechowy w 2T?
Zawór wydechowy to proste rozwiązanie, które poradziło sobie z bolączką dwusuwów – użyteczną mocą dostępną tylko w określonym zakresie obrotów. Jak działa i jak regulować zawór wydechowy?
Prosta budowa silnika 2T skrywa kilka tajemnic, a jednym z nich jest zawór wydechowy. Dzięki zaworom wydechowym silniki dwusuwowe mogą oferować moc w relatywnie szerokim zakresie obrotów. Jak działa zawór wydechowy i jak go regulować?
- Zawór wydechowy był odpowiedzią producentów motocykli, na problemy związane z bardzo wąskim zakresem użytecznych obrotów w silnikach dwusuwowych.
- Działanie zaworu wydechowego w 2T jest nieskomplikowane, a same zawory nie należą do awaryjnych podzespołów.
- Zmiana ustawień pracy zaworu ma ogromny wpływ na charakter oddawania mocy w dwusuwie.
- Najnowocześniejsze, wyczynowe dwutakty, posiadają elektronicznie sterowane zawory wydechowe.
Silnik dwusuwowy to silnik z rozrządem tłokowym, czyli taki, który wykorzystuje pracę tłoku do napełniania i opróżniania komory spalania. Dwutakty są bajecznie proste w budowie, dzięki temu do dzisiaj stosowane są nie tylko w pilarkach czy podkaszarkach, ale także w wyczynowych motocyklach cross / enduro, gokartach czy modelarskie. Wszędzie tam, gdzie liczy się stosunek wagi do mocy, dwusuwy brylują.
Jeszcze w latach ‘70, silniki 2T cierpiały na pewną przypadłość. Z powodu ich budowy, można było stworzyć silnik, który osiągał wysoką moc maksymalną, ale nie był elastyczny, lub silnik, który miał więcej mocy w niskim i średnim zakresie obrotów, ale kosztem mocy maksymalnej. W okolicach 1977 roku Yamaha zaczęła stosować autorski system YPVS (Yamaha Power Valve System), który odmienił dwusuwy na zawsze.
Do czego służy zawór wydechowy 2T?
Zanim przejdziemy do zaworów wydechowych, musimy pobieżnie poznać działanie silnika dwusuwowego. W cylindrze silnika 2T sprężanie mieszanki następuje w komorze korbowej („pod” tłokiem), z której sprężona mieszanka paliwowo-powietrzna transportowana jest kanałem płuczącym (inaczej zwanym „pośrednim”) do komory spalania. Spaliny wydostają się przez kanał wydechowy.
Tłok jest elementem rozrządu, więc zasysanie i transportowanie mieszanki paliwowo-powietrznej następuje dzięki pracy tłoka. Dla lepszego zobrazowania:
Bez wchodzenia w szczegóły i w ogromnym uproszczeniu: w 2T problemem jest dokładne napełnienie komory świeżym ładunkiem. Przez to, że w 2T nie mamy zaworów, gdy kanał wydechowy jest zbyt szybko otwarty (otwiera go tłok), świeży ładunek potrafi „uciekać” do kanału wydechowego. Poradzono sobie z tym, stosując komory rezonacyjne w układzie wydechowym. Te jednak najlepiej działają przy wysokich obrotach silnika. Dlatego wielkość okna kanału wydechowego nadal miała wpływ na charakterystykę silnika. Większy kanał wydechowy = potrzebne wyższe obroty, aby otrzymać moc.
Przed pojawieniem się zaworów wydechowych, dwutakty miały bardzo zero-jedynkowy charakter. Albo produkowano wysokoobrotowe motocykle na tor, albo słabsze motocykle do codziennego użytku.
Pod koniec lat ‘70 poradzono sobie z tym problemem, stosując zawór wydechowy.
Działanie zaworu wydechowego 2T
To proste – zawór wydechowy 2T otwiera bądź zamyka kanał wydechowy, w zależności od obrotów silnika. Przy niższych obrotach zawór przymyka okno wydechowe, dzięki czemu świeży ładunek “nie ucieka”, a przy wysokich obrotach zawór w pełni się otwiera, gdzie o napełnienie komory spalania dba komora rezonacyjna (dyfuzor) w układzie wydechowym.
I… to tyle. Proste rozwiązanie, które daje świetne efekty. Zawór wydechowy sterowany jest najczęściej z wału korbowego, przy czym systemy różnią się w zależności od producenta motocykla. Zawory wydechowe stosowane są w motocyklach dwusuwowych do dziś, a w nowoczesnych pojazdach np. crossówkach KTMa, zawór sterowany jest elektronicznie.
Jak ustawić zawór wydechowy?
Najczęściej sposób pracy zaworu wydechowego reguluje niewielkich rozmiarów sprężyna. Jej twardość i napięcie wstępne określa, jak wcześnie (przy jakich obrotach) i jak mocno, zawór wydechowy otworzy okno kanału wydechowego. Ma to ogromny wpływ na sposób oddawania mocy – zbyt wczesne otwarcie kanału może oznaczać niską moc w niskim i średnim zakresie obrotów. Zbyt późne – niższą moc maksymalną przy wysokich obrotach.
Sprężyny można wymieniać, a specjalnym kluczem można regulować ich napięcie wstępne. Przy wprowadzaniu takich zmian, najlepiej posłużyć się książką serwisową.
Awaryjność
Zawory wydechowe w 2T nie należą do awaryjnych, bez względu na system i producenta. Wymagają serwisu wedle interwału książki serwisowe i regularnego dbania – osadza się na nich nagar, co może utrudniać poprawną pracę. Najczęściej uszkodzenia wynikają z nieprawych prób “tuningu”, warto zwrócić na to uwagę przy zakupie motocykla używanego.
Zawór wydechowy 2T – w przyszłości
Mimo obiegowej opinii, że dwusuwy nie mają przyszłości, austriacki KTM (i marki należące do koncernu, nadal inwestuje w technologię. W 2022 roku pokazano nowe motocykle crossowe 2T, które posiadają elektronicznie sterowane zawory wydechowe. Co ciekawe, zawór ten posiada aż 250 pozycji, które można zaprogramować.
Dzięki temu KTM mógł zastosować w swoich nowych motocyklach crossowych zmienne tryby jazdy. Elektronicznie sterowany zawór wydechowy w połączeniu ze wtryskiem paliwa sprawia, że nowoczesne dwusuwy nie odstają charakterystyką pracy do czterotaktów – a na pewno, nie odstają tak mocno, jak w przeszłości.
Zawory wydechowe oraz inne części zamienne i tuningowe do motocykli crossowych, motocykli 2T oraz skuterów, znajdziesz w internetowym sklepie Inter Motors - intermotors.pl
